Ustrój terytorialny Hiszpanii - Regiony Autonomiczne
Ustrój terytorialny państwa określa z jakich jednostek terytorialnych składa się jego obszar i jakie mają one kompetencje. Decyduje o podziale zadań między rządem centralnym i organami władzy jednostek konstytuujących państwo.
Hiszpania jest państwem unitarnym zdecentralizowanym, w którym duże uprawnienia przekazane zostały regionom autonomicznym. Państwowy porządek prawny jest wspólny dla całego terytorium, natomiast regiony autonomiczne mają uprawnienia do tworzenia prawa w granicach przewidzianych konstytucją. Ich szczegółowy zakres określony jest w Statucie Autonomicznym każdego regionu, zatwierdzanym przez Kortezy Generalne (organ ustawodawczy Hiszpanii). Statut Autonomiczny każdego regionu zawiera także informacje o organizacji regionalnych instytucji.
Regiony mą własne organy prawodawcze – zgromadzenie prawodawcze regionu, wykonawcze- rząd autonomiczny, a także organy sądownicze.
Regiony określone są jako instytucje pośreniczące między państwem a obywatelami. W Konstytucji Hiszpanii z 1978 roku podkreślona jest jedność polityczna państwa. Autonomia regionów ma służyć obywatelom, jest wyrazem decentralizacji. Koncepcja regionów i ich autonomii krystalizowała się w okresie transformacji ustrojowej w Hiszpanii, w latach 1975-1978, a zakończyła się w roku 1983, w którym weszły w życie statuty wszystkich 17 regionów. Konstytucja Hiszpanii zakłada kompetencje wyłączne państwa w zakresie stosunków zewnętrznych, obrony, emigracji i imigracji, poczty, handlu zagranicznego. Kompetencje w tym zakresie nie mogą być przekazane regionom.
Regiony mają szerokie i zróżnicowane kompetencje. Dotyczą one między innymi rolnictwa i rybołówstwa, edukacji, ochrony zdrowia, polityki społecznej, turystyki.
Regiony Autonomiczne Hiszpanii
W skład Hiszpanii wchodzi 17 Regionów Autonomicznych. Wyłoniły się one ze względu na uwarunkowania historyczne i narodowościowe, aby zagwarantować autonomię poszczególnym częściom kraju. Regiony są bardzo zróżnicowane pod względem wielkości terytorium i zaludnienia. W ich skład wchodzą prowincje (w całej Hiszpanii jest ich 50). 10 regionów obejmuje więcej niż jedną prowincję, 7 regionów składa się tylko z 1 prowincji.
Grafika: Aotearoa at Polish Wikipedia
Największym regionem jest Kastylia - León - obejmuje obszar 93 814 km 2, natomiast Baleary, najmniejsza prowincja obejmuje jedynie 4 992 km 2.
Pod względem zaludnienia regiony także nie są jednakowe. Najwięcej ludności zamieszkuje w Andaluzji, Katalonii i w Regionie Madrytu. Najmniejsza liczba ludności zamieszkuje miasta autonomiczne - Ceutę i Melillę, a także Region La Rioja, Kantabrię i Nawarrę. Zróżnicowanie liczby ludności wynika w dużej mierze ze zróżnicowania wielkości terytorium poszczególnych regionów, ale także z różnic w rozwoju regionalnym.
Największą gęstość zaludnienia notujemy w Madrycie i w regionach graniczących z Morzem Śródziemnym. Natomiast regiony wewnętrzne kraju borykają się z narastającym wyludnianiem się.
Zróżnicowanie rozwoju gospodarczego regionów Hiszpanii
Pomiędzy regionami widoczne są także duże różnice w rozwoju ekonomicznym. Najwyższe wskaźniki wskazujące na wysoki stopień rozwoju mają obszary nadmorskie (także na północy Hiszpanii). Najlepiej rozwinięte są Katalonia i Kraj Basków (regiony w których przyjął się post-industrialny podel rozwoju oparty na usługach) oraz Region Madrytu. Następnie sytuują się regiony śródziemnomorskie i doliny Ebro (Walencja, Baleary, Aragon, La Rioja, Nawarra), których rozwój wynika z wydajnego rolnictwa, ale także niedawnej industrializacji i rozwoju turystyki. Najmniej rozwinięte regiony to obszary północne, nad Zatoką Biskajską– Galicja, Asturia i Kantabria,których gospodarka opiera się na tradycyjnym rolnictwie oraz regiony środkowej Hiszpanii i Andaluzja, w których nie rozwinęła się na wystarczającą skalę działalność gospodarcza.
Różnice w poziomie gospodarczym między regionami obrazuje między innymi rozkład PKB na mieszkańca.
Dane statystyczne i mapy: IGN, Krajowy Instytut Geograficzny w Hiszpanii, www.ign.es, Eurostat
